• Türkiye’de kanser mücadelesi 18 Şubat 1947 tarihinde bir sivil toplum kuruluşu olan “Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu”nun açılışıyla başlamıştır. Bu tarihten sekiz yıl sonra 1955 yılında Ankara’nın Kurtuluş semtinde bir hayırsever olan ve kendi adıyla yaptırdığı Ahmet Andiçen Onkoloji Hastanesi inşaatına başlanmıştır. Bittiğinde bu hastane 1962 yılında Sağlık Bakanlığına devredilmiştir. Kısa bir süre sonra 1967 yılında Ankara’da Etimesgut Onkoloji Hastanesi açıldı. Kanserle savaş yaklaşımı (politikası) 1962 yılında Sağlık İşleri Genel Müdürlüğü (sonra Temel sağlık Hizmetleri Gn. Md., daha sonra Halk Sağlığı Gn. Md. Adını aldı) bünyesinde “kanserle mücadele şube müdürlüğü kurulmasıyla başlamıştır. 1970 yılında 1-7 Nisan arası “kanser haftası” olarak kabul edilmiştir. (Dünya Kanser Günü 2000 yılında Uluslararası Kanser Savaş Örgütü tarafından 4 şubat olarak belirlenmiştir.)  1972 yılında ise “Kanserle Savaş Konseyi” oluşturulmuştur.

• 1982 yılında kanser kayıt sisteminin başlangıcı olarak kabul edilebilecek bir karar alındı ve kanser hastalıkları bildirimi zorunlu hastalıklar listesine eklendi (1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 57. maddesi).

• 1983 yılında bağımsız bir “Kanser Savaş Daire Başkanlığı” kuruldu. Bu gelişme Sağlık Bakanlığının bu konuya verdiği önemin bir göstergesi olarak kabul edilebilir. Aynı yıl tıpta uzmanlık dalları arasına kanser cerrahisi ve onkoloji eklendi. Ülkemizde kanserin gerçek boyutunu anlayabilmek amacıyla 1992 yılında “kanser kayıt ve İnsidans Projesi” başlatıldı. Proje İzmir ilinde pilot çalışma şeklinde başladı, İzmir Kanser Kayıt Merkezi açıldı. Kanser kayıt işleri 2000 yılında çıkartılan Kanser Kayıt Merkezleri Yönetmeliği ile düzenlendi. 2013 yılında bütün ülkede aktif kanser kayıtçılığına geçildi.

• “1996 yılında da önemli bir adım atıldı ve Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezleri (KETEM) hizmete girdi. Bu merkezlerde özellikle meme ve kolorektal kanser taramalarına öncelik verildi. Aynı yıl kabul edilen 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun da kanser mücadelesi için önemli bir girişim oldu. KETEM hizmetleri mevzuatı 2012 yılında güncellendi ve bu merkezler Toplum Sağlığı Merkezleri içine alındı.

• 1997 yılında asbest konusunda ilk kez bir farkındalık çalışması yapıldı. Prof. Dr. İzzettin Barış başkanlığında bir grup araştırmacı Nevşehir yöresinde yaptıkları araştırmada topraktaki asbest ile uğraşan (badana boyası, kerpiç yapımı vb) kişilerde “mezotelyoma” (akciğer zarı kanseri) arasındaki nedensellik ilişkisini kanıtladı. Akademisyenlerin katılımı ile “Türkiye Asbest Kontrolü Stratejik Plan” çalışmaları başlatılarak yurt geneline yaygınlaştırılmıştır. Programda ülke genelinde mevcut durumun tespiti Faz I, gerekli ıslah çalışmalarının yapılması ise Faz II olarak adlandırılmıştır.

• 2017 yılında Sağlık Bakanlığı Merkez örgütlenmesinde değişiklik yapıldı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü kuruldu ve bu Genelmüdürlük bünyesinde “Kanser Dairesi Başkanlığı” oluşturuldu.

Kaynaklar

İleri Okuma için Kaynaklar

• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2021). Türkiye Kanser Kontrol Programı. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/Dokumanlar/Raporlar/17.Agustos_2021_Kanser_Kontrol_Programi_versiyon-1.pdf 

Katkıda Bulunanlar

Son Güncellenme Tarihi: 16.05.2024