1952
38 | İlk İlaç Fabrikası Kuruldu
Ülkemizde ilaç üretimi küçük laboratuvarlarda yapılırken ilk kez 1952 yılında kurulan fabrikalarda yapılmaya başlandı. Bu başlangıç ilaç sanayiinde bir kilometre taşı oldu.
Embedded Files
Site Hazırlanma Aşamasındadır. Önerileriniz için:
Anadolu’da açılan ilk hastane olan Kayseri’deki Gevher Nesibe Sultan Şifahanesi'nde ilaç yapılan bir bölüm vardı. Bursa Darülşifası’nda (1400) ilaç işleri ile ilgili olarak saydalan, şerbetiyan, uşşaban gibi unvanlardan söz edilmektedir. Fatih (1470), Süleymaniye (1555) ve Edirne (1486) darülşifalarının droglarını sağlayan, ilaç ve macunlarını yapan kişiler için aşşab, şerbetçi, edviyeküp gibi meslek adları kullanılıyordu.
İlaç endüstrisinin eczanelerde başladığı bilinir. Türkiye’de de böyle olmuş, üretim daha sonra laboratuvarlara ve fabrikalara kaymıştır. Türkiye’de makineler kullanılarak yapılmış ilk müstahzar ilaç, 1907 yılında Gülhane Askeri Laboratuvarlarına Prof. Dr. Julius Wieting Paşa tarafından getirtilen makinelerle yapılmıştır. Sonraları Ethem Pertev Eczanesi laboratuvarında el ile işleyen yerine, daha büyük makinelerle ilaç yapımına başlanmıştır.
Türkiye’de ilaçlarla ilgili ilk standartlar 1928 yılında yapılmıştır. O yıl çıkartılan “1262 Sayılı İspançiyarı ve Tibbi Müstahzarlar Kanunu” uzun süre ilaçların yapımı, ruhsatlandırılması ve satışına ilişkin kuralları gösteren mevzuat olmuştur. İlk “ilaç kodeksi” (farmakope) ise 1930 yılında yürürlüğe girmiştir.
Zamanın hükümetleri 1946 yılına kadar yabancı ilaç ithalini önleyici ve yerli ilaçların yapımını özendirici politikalar izlemişlerdi. Bununla birlikte bu dönemde ilaç üretimi için gerekli teknolojik gelişme sağlanamadı. Sonunda, 1947 yılında yabancı ilaçların lisans ile (royalty ödenerek) yapılması yoluna gidildi ve böylece yeni teknolojilerin ülkemize girişi hız kazandı. Bunun gerçekleşmesinde ve yabancı ilaç firmalarının Türkiye’de fabrika kurmalarında 1950’li yıllarda uygulanan Truman Doktrini, Marshall Planı ve NATO yardımlarının da etkisi olmuştur. Böylece, ilaç endüstrisi hızla gelişmeye başlamış ve ülkemizde üretilen ilaçların piyasadaki oranları artmıştır. Hatta 1953 yılında İbrahim Ethem firması Kıbrıs ve Suriye’ye az da olsa ilaç ihracını başarmıştır.
Uluslararası norm ve standartların uygulandığı ülkemizde ilaç sektörü, yüksek üretim teknolojisi gerektiren ürünler dışında her türlü ürünü üretebilme kapasitesine sahiptir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen ve ülkemize 1984 yılından buyana yürürlükte olan “iyi üretim uygulamaları” (good manufactoring practice – GMP) çerçevesinde dünya standartlarında üretim yapılmaktadır
Elbette, ülkemiz ilaç endüstrisi daha iyi bir konumda olabilirdi. Ancak, Türkiye’de eczaneler düzeyinde ilaç üretimine başlanılmasından buyana 100 yıl geçmiş olmasına karşın, ülkemiz ilaç sektörünün dünya ülkeleri arasında 16. sıraya kadar yükselmesi bir başarının öyküdür.
Kaynaklar
İleri Okuma için Kaynaklar:
• Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri. Eczacılık Tarihi. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/23599/mod_resource/content/0/Eczac%C4%B1l%C4%B1k%20Tarihi.pdf
• Turhan Baytop (1994). Eczacılık. TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/eczacilik
• Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) (2016). İlaç Üretim ve İhracat Ekosistemi Raporu https://www.tepav.org.tr/upload/files/1474902833-4.Ilac_Uretim_ve_Ihracat_Ekosistemi_Raporu.pdf
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2020). İlaç Sektörü Raporu. https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/plan-program/IlacSektorRaporu(2020).pdf
Katkıda Bulunanlar
Prof. Dr. Zafer Öztek - Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Son Güncellenme Tarihi: 30.03.2024
Page updated
Google Sites
Report abuse