30.09.1961
43 | Devlet Planlama Teşkilatı Kuruldu, Sağlıkta Planlı Dönem Başladı
Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu ve planlı kalkınma dönemine geçildi. 1961 yılında beşer yıllık süreleri kapsayan "kalkınma planları" hazırlanmaya başlandı
Embedded Files
Site Hazırlanma Aşamasındadır. Önerileriniz için:
Türkiye’de 27 Mayıs 1960 tarihinde Silahlı Kuvvetler yönetime el koymuştu. Hemen hepsi kurmay subay olan ve görevleri sırasında planlı hareket etmeyi bir yaşam biçimi haline getiren Milli Birlik Komitesi üyeleri, işbaşına geldiklerinde devletin hiçbir kurumunda geleceğe dönük planlar olmadığını, yetkililerin ülkenin ne kadar fabrikaya, okula, hastaneye, personele ve diğer şeylere gereksinme duyduğunu bilmediğini fark etti. Çünkü, özellikle 1950 – 1960 yılları arasında serbest ekonomi anlayışı hakimdi ve yatırımlar piyasa koşullarına göre yapılıyordu. Zamanın Başbakanı Adnan Menderes’in “bize plan değil, pilav lazım” deyişi biliniyordu. Ona göre plan yapmak, komünist rejimlerin konusuydu.
Oysa, Milli Birlik Komitesi üyeleri bunun tam tersine inanıyorlardı ve ülkenin ancak planlı bir kalkınma modeli içinde gelişebileceğine inanıyorlardı. Bu görüşten hareketle 30 Eylül 1960 tarihinde Başbakanlığa bağlı olarak Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kuruldu. Planlı kalkınma ilkesi 1961 yılında kabul edilen Anayasada da yer aldı. Böylece ülkemizde planlı kalkınma dönemi başlamış oldu ve bu dönem DPT’nin kapatıldığı 8 Kasım 2011 tarihine kadar sürdü.
DPT’nin kuruluşu Türkiye’nin ekonomik ve sosyal yönden kalkınması için bir kilometre taşıdır. 1963 yılından başlayarak ülkemizde beşer yıllık kalkınma planları hazırlanmaya ve uygulanmaya başlandı. Bu planlar “blok plan” şeklinde oluyordu. Yani, sektör temsilcileri ve uzmanlar grubu 1-2 yıl kadar çalışıp planları yaparlardı. Bu planlar TBMM tarafından kabul edilip uygulanırdı. Bu planlar katı planlardı. Başka bir deyişle bir kez plan kabul edildikten sonra çok zorunlu olmadıkça değiştirilmezdi.
Aslında Türkiye’de planlı kalkınma konusundaki ilk girişim, sanayinin devlet eliyle gerçekleştirilmesi amacıyla 1934 – 1938 yıllarını kapsayan “Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı” hazırlığı ile olmuştu. Bu planı 1947 yılında hazırlanan ikinci beş yıllık plan izledi, ancak söz konusu plan İkinci Dünya Savaşının gölgesindeki yıllarda uygulanamadı.
DPT 2011 yılında “Kalkınma Bakanlığı” olarak yeniden organize edildi. 2018 yılında “Kalkınma Bakanlığı” ile “Maliye Bakanlığı” bünyesindeki Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü birleştirilerek Cumhurbaşkanlığı bünyesinde “Strateji ve Bütçe Başkanlığı” oluşturuldu.
Kaynaklar
İleri Okuma için Kaynaklar
Devlet Planlama Teflkilatı Yayın ve Temsil Başkanlığı (2009). Türkiye'nin Ekonomik, Sosyal, Kültürel Kalkınmasında DPT. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Turkiyenin-Ekonomik-Sosyal-Kulturel-Kalkinmasinda-DPT.pdf
Katkıda Bulunanlar
Son Güncellenme Tarihi: 23.06.2024
Page updated
Google Sites
Report abuse