• • Kurtuluş savaşından yorgun ve yoksul çıkan Türkiye’nin işgücüne ve askere ihtiyacı vardı. Aileler daha fazla çocuğa sahip olmaları için doğum yardımı, çocuk ödeneği, vergi muafiyeti gibi yollarla teşvik edildiler.

  • 1958 yılında aşırı doğurganlığın bir sorun olduğunu ilk söyleyenlerin başında Dr. Zekai Tahir Burak gelir. Ne yazık ki, Burak’ın raporu inceleme komisyonlarında ve bakanlıklar arası yazışmalarda sürünmüş ve sonunda rafa kaldırılmıştı. Ünlü yazar Fakir Baykurt da 1958 yılındaki bir makalesinde aşırı doğurganlık sorununa dikkat çekmişti. 1960 yılında çalışmaya başlayan Devlet Planlama Teşkilatı uzmanları da doğum hızı düşürülmeden kalkınma sağlanamayacağını belirtince, zamanın yönetimi (Milli Birlik Komitesi) bu konuda harekete geçti.

  • Bu dönemde Türkiye’nin asıl şansı, Sağlık Bakanlığı müsteşarlığında Dr. Nusret Fişek'in oluşudur. 1962 yılında Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı'nın Sağlık Sektörü Raporu'nu hazırlayan Nusret Fişek, raporda aile planlamasına da yer verilmesini sağladı. Bu konudaki şiddetli politik tartışmalar sonunda Nusret Fişek, Nüfus Planlaması Kanun taslağını hazırlar. Uzun ve çetin tartışmalar sonunda 1 Nisan 1965 tarihinde 557 Sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun kabul edildi.

  • Böylece, Türkiye’de bir devrim gerçekleştirilmiş oldu, yıllardır süren “pronatalist politika”dan vazgeçildi ve “antinatalist politika” ya geçildi; doğum kontrolü serbest oldu,

  • Nüfus planlaması kanunun çıkartılışını ve TBMM’deki hararetli görüşmeleri en anlamlı biçimde ifade eden söz Burdur Milletvekili Faruk Kınaytürk’e aittir: “Bu yasa bir müsteşarın inadı yüzünden çıkıyor.” Ancak, Nusret Fişek bu ifadeyi bir söyleşide mütevazi bir biçimde reddedip, “Bu işe bir kişinin gücü yetmezdi” diyerek antinatalist politikanın benimsenmesinin ve nüfus planlaması kanunun çıkartılmasının aklı eren bütün uzmanların ve politikacıların ürünü olduğunu belirtiyordu.

Kaynaklar

Görsel Kaynak: Sosyal Sigortalar Kurumu. Aile Planlaması Projesi. Daha fazla çocuk istemiyorsanız: çaresi var! National Library of Medicine. Images from the History of Medicine (IHM). Erişim Adresi: http://resource.nlm.nih.gov/101455666 Erişim Tarihi: 14.03.2024

Katkıda Bulunanlar

• Prof. Dr. Zafer Öztek - Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Son Güncellenme Tarihi: 30.03.2024