• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı tarafından 24 Mayıs 2023 tarihinde yapılan açıklamaya göre ülkemizde 3.381.429 Suriyeli, uluslararası koruma kapsamında 300.720 yabancı bulunuyor. Uluslararası koruma için en çok başvuran üç uyruk arasında Afganistan, Ukrayna ve İran yer alıyor. İkamet izniyle kalan yabancıların sayısı ise 1.308.514 dir.  Böylece Göç İdaresi Başkanlığı verilerine göre Türkiye'deki yabancı sayısı toplam 4.990.663 dür.

• Suriye iç savaşı 2011 yılının ortalarında başladı. Şiddet ve yaşam koşulları nedeniyle 4,9 milyon sivil Suriyeli Türkiye, Lübnan, Ürdün, Irak gibi komşu ülkelere sığındı. Ayrıca, Suriye içinde 6,3 milyon kişi yerinden edildi. Uluslararası kuruluşlara göre Suriye’de 13.5 milyon kişi insani yardıma muhtaç durumda yaşıyor.

• Türkiye’ye dalga dalga gelen sığınmacıların 1,7 milyon kadarı Hatay, Kilis, Gaziantep, Şanlıurfa gibi sınır illerimizdeki çadırkentlere yerleştirildi, ancak sayıları giderek artınca ülkenin diğer illerinde de bulunmalarına izin verildi. Böylece, sığınmacılar Türkiye’nin hemen bütün illerinde yaşamaya başladı; bazıları kendi işlerini kurdu, ev satın aldı, vatandaşlık hakkı kazandı.

• Ülkemizdeki sığınmacılar arasında Afganistan başta olmak üzere, Irak, İran, Ukrayna ve bazı Afrika ülkelerinden kaçıp gelenler de var. Kaldı ki, küçümsenemeyecek sayıdaki yabancı ülkemize kaçak yollarla girmeyi başardı. Günümüzde yabancı sığınmacı nüfusu tam olarak bilinmemekle birlikte ülke nüfusunun % 3-5 kadarını oluşturdukları tahmin ediliyor. Bu oran bazı illerimizde %15’i geçiyor.

• Uluslararası göç ve sığınmacılar konusu çok boyutlu bir sorun. Bir yanda siyasal ve askeri boyutu var, diğer yanda insan hakları ve vicdani boyutu var. Sığınmacıları kabul etmek durumunda kalan Türkiye bu gruba barınma, beslenme, eğitim ve sağlık hizmeti vermek durumunda kaldı.

• Uluslararası düzeyde mülteciler hukuku,1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Cenevre Sözleşmesi ve bunu tamamlayan 1967 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin New York Protokolü'dür. Türkiye, Cenevre Sözleşmesini 24 Ağustos 1951 tarihinde imzalamış, fakat 1961 tarihli protokole 2 çekince koymuştur. Bu çekincelerden birisi şudur: “Bu sözleşmenin hiçbir hükmü, mülteciye Türkiye’de Türk uyruklu kimselerin haklarından fazlasını sağladığı şeklinde yorumlamaz”. Coğrafi nitelikli diğer çekince ise şöyledir: Türkiye, Avrupa ülkelerinden gelenleri mülteci (refugee) olma hakkı tanırken, Avrupa ülkeleri dışından gelenlere ise sığınmacı (asylum seeker) hakkı tanımıştır.

• Öte yandan, GSS ile Türkiye'de yaşayan bütün vatandaşlar, yasal olarak bir yıldan fazla ikamet eden yabancılar, sığınmacı ve vatansızlar sağlık güvencesi kapsamına alınmıştır. İşte, ülkemizdeki sığınmacılara verilen sağlık hizmetleri bu yasal çerçevede ve vicdani yükümlülükler doğrultusunda yürütülmektedir. Ülkemizdeki sığınmacılar, vatansızlar ve mülteciler Türkiye’de geçici koruma kapsamındadırlar. Yetkili makamlara kaydolarak geçici koruma uygulamasına dâhil olan kişilerin kamuya ait sağlık kuruluşlarında sağlanan sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanma hakkı vardır.

• Geçici Koruma Yönetmeliği, 22.10.2014 tarihli ve 29153 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanmış ve gerekli şartları sağlayan Suriye uyruklu yabancılar geçici koruma kapsamına alınmıştır. Bu yönetmeliğe göre geçici korunanlar, geçici barınma merkezlerinde, Sağlık Bakanlığına bağlı kuruluşlarda, üniversite hastanelerinde, özel hastanelerdeki hizmetlerden ücretsiz olarak yararlanabilirler.

Kaynaklar

İleri Okuma için Kaynaklar:

• Mülteci Hakları Merkezi (2017). Suriye’den Gelen Sığınmacılar İçin Türkiye’deki Sağlık Hizmetleri. https://mhd.org.tr/images/yayinlar/MHM-4.pdf 

• Türk Tabipleri Birliği (2016). Savaş, Göç ve Sağlık. Türk Tabipleri Birliği Yayınları. https://www.ttb.org.tr/kutuphane/siginmacilar_rpr.pdf 

• Melike Çallı (2016). TÜRKİYE’DE MÜLTECİLERİN VE SIĞINMACILARIN SAĞLIK HAKKI. İş Ve Hayat, 2(3), 131-154.

• Yusuf Aydın (2021). TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİ GÖÇMENLERE VERİLEN SAĞLIK HİZMETLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ, SORUN VE ÖNERİLER. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi (18), 227-248. https://doi.org/10.46218/tshd.989589 

Katkıda Bulunanlar

Son Güncellenme Tarihi: 23.06.2024