• Çoğu kişi Hıfzıssıhha Müessesesi ile Hıfzıssıhha Enstitüsü'nü karıştırır ya bu ikisini aynı kurum olarak bilir. Gerçekte Hıfzıssıhha Müessesesi iki birimden oluşur: Hıfzıssıhha Enstitüsü ve Hıfzıssıhha Mektebi.

• Hıfzıssıhha Müessesesi 27 Mayıs 1928 tarihinde 1267 sayılı kanunla Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletine (Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı) bağlı olarak kuruldu. Kurumun yetki ve sorumlulukları 1941 yılında yeniden düzenlendi. O yıllarda Sağlık İşleri Genel Müdürlüğüne (daha sonra bu genel müdürlüğün adı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü oldu) bağlı iken, 14 Aralık1983 tarihinde doğrudan Bakanlık Müsteşarlığına bağlı “Müstakil Daire Başkanlığı” (bağımsız daire başkanlığı) haline geldi ve adı da “Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı” olarak değiştirildi.

• 2011 yılında ise 663 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde Türkiye Halk Sağlığı Kurumu olarak yeniden örgütlendi. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu da daha sonra T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü oldu. Böylece, Refik Saydam isimli herhangi bir birim kalmadı. Bununla birlikte Hıfzıssıhha Mektebi kapatılmışken yeniden açıldı, fakat eski canlılığını koruyamadı.

• Hıfzıssıhha Müessesesi faal olduğu dönemde ülkemiz için gereken aşıların hemen hepsini üretiyordu. Ankara’da, Müesseseye bağlı, at ve tavşanlardan serum üretimi tapılabilen bir çiftlik vardı. BCG aşışı 1931 yılında, kuduz aşısı 1933 yılında, tifüs aşısı 1942 yılında, boğmaca aşısı 1948 yılında, kuru çiçek aşısı 1965 yılında, kuru BCG aşısı 1983 yılında üretilmeye başlandı. 1932 yılında serum üretimi ülke ihtiyacını karşılayacak düzeye geldi ve dışarıdan serum ithali durduruldu; 1934 yılında çiçek aşısı üretimi ülke ihtiyacını karşılayacak düzeye geldi; 1942: yılında akrep serumu, 1970’de fibrinojen, albümin ve gamma globulin üretilmeye başlandı. 1950 yılında İnfluenza Laboratuvarı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından Uluslararası Bölgesel İnfluenza Merkezi olarak tanındı ve influenza aşısı üretimi başladı. Aşı ve serum üretimleri dışında gıda ve ilaç kontrolleri de Enstitü laboratuvarlarında yapılmaktaydı.

Kaynaklar

İleri Okuma için Kaynaklar

• Necati Dedeoğlu (2001). Hıfzısıhha Okulu: Tarihçesi, Önemi. Toplum ve Hekim. Kasım - Aralık 2001 Cilt 16 Sayı 6.  https://www.belgelik.dr.tr/toplumhekim/download.php?Id=GRkRNqRAJob 

Katkıda Bulunanlar

• Prof. Dr. Zafer Öztek. Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Son Güncellenme Tarihi: 06.04.2024