Site Hazırlanma Aşamasındadır. Önerileriniz için:
11.04.1928
15 | Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun ile Hekimlik Uygulamalarının Yasal Çerçevesi Belirlendi
Ülkemizde halen geçerli olan, hekimlik ve hekimlikle ilgili mesleklerin eğitim ve çalışma esaslarını düzenleyen kanun, 1928 yılında kabul edildi.
Sağlık hizmetlerinin 3 temel altyapısı vardır, yani onlar olmadan sağlık hizmetleri yürütülemez: (1) İnsan kaynakları; (2) Araç-gereç; (3) Para.
Sağlık hizmetlerinde çalışan meslek türü sayısı 500’den fazladır. Kaldı ki, bu meslekler ülkelere özgü olduğu için uluslararası bir sağlık insan kaynakları sınıflandırması bile olanaksızdır. Söz gelimi, Rusya’daki “hekim / doktor” tanımıyla batı ülkelerindeki farklıdır, eski Sovyet ülkelerindeki “feldşerler” başka ülkelerde yoktur, ABD ve Kanada’daki “pratisyen hemşireler” o ülkelere özgüdür, Malezya’daki “diş hemşireleri” diş dolgusu yaparlar, Endonezya’daki “köy ebeleri” erkektir, Türkiye’de bir zamanlar önemli başarılar elde eden “sıtma sürveyans memurları”, “mikroskopistler”, “trahom ilaçlayıcıları” bize özgüdür.
Cumhuriyetin ilk yıllarında sağlık insangücü çok sınırlıydı. 1925 yılında hekim sayısı 555, ebe sayısı 136 idi; diplomalı hemşire yoktu. Halk, bu yetersizliği ebe-nine, kırıkçı, sınıkçı, iğneci gibi geleneksel halk hekimleriyle kapatmaya çalışıyordu. Bu koşullarda yapılması gereken şeylerden birisi sağlık hizmetlerinde çalışan personeli net olarak tanımlamak, eğitimlerini, görevleri belirlemekti. İşte, “1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair Kanun” (Hekimlik ve Hekimlikle İlişkili Mesleklerin Uygulanmasına Ait Yasa) bu amaçla kabul edildi ve 11 Nisan 1928 tarihinde Resmî Gazetede yayımlandı.
Kanun 82 maddeden oluşuyordu ve sağlık insangücüyle ilgili çok ayrıntılı hükümler içeriyordu. 1928 yıllında üniversite mezunu olan üç sağlık meslek mensubu (hekim, diş hekimi, eczacı) vardı ve kanunda bu mesleklere “sağlık mesleği” sağlıkla ilgili diğer bütün mesleklere “yardımcı sağlık personeli” deniliyordu; bütün doğumların sağlık personeli yardımıyla yapılması isteniyordu, fakat 80.000 yerleşim yerinin bulunduğu ülkemizde yalnızca 136 ebe vardı.
Kısaca, 1219 sayılı kanun çıkartıldığı dönemi yansıtan ve ileriye dönük umutları ifade eden bir kanundu. Nitekim, söz konusu kanunda güncellenmek amacıyla 1928 yılıyla 2024 yılı arasında tam 40 kez değişiklik yapıldı (Son değişiklik 1 Mart 2024 tarihinde yapıldı). Artık günümüzde hemen bütün sağlık personelinin eğitimi üniversite düzeyinde olduğu için, sağlık ve yardımcı sağlık personeli ayrımı da hükmünü yitirdi.
Bütün bu değişiklik ve güncellemelere karşın 1219 sayılı kanun yürürlüktedir ve sağlık hizmetlerinin temel mevzuatından birisi olmaya devam etmektedir. Özellikle tıp başta olmak üzere sağlık bilimlerindeki uzmanlık eğitimleri bu yasaya göre yürütülür.
Kaynaklar
Görsel İçin Kaynak: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi - Tıp Sembolü Heykeli. https://akademik.adu.edu.tr/fakulte/med/news.asp?idx=3130333331
Katkıda Bulunanlar
Prof. Dr. Zafer Öztek - Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Son Güncellenme Tarihi: 30.03.2024
